Ik heb altijd pieken en dalen gekend. Soms was ik enkele weken lui, dan weer heel actief met weinig slaap en mijn hersenen die op volle toeren draaiden.

Joris

Wist je dit?

Een bipolaire stoornis komt voor bij zowat 1% van de bevolking. Is ze al aanwezig in de familie, dan neemt de kans erop toe. Een bipolaire stoornis treft evenveel mannen als vrouwen en ontstaat meestal tussen de leeftijd van 15 en 35 jaar. Ook jongeren kunnen er dus mee kampen. De eerste symptomen zijn vaak aspecifiek, maar emotionele problemen en gedragsproblemen overheersen.

Ups en downs

De bipolaire stoornis of manisch-depressieve stoornis is een stemmingsstoornis waarbij periodes van depressie afwisselen met manische periodes van verhoogde energie. Deze twee uiterste stemmingen hebben een sterke invloed op gedachten en gedrag.

  • depressieve episoden: Een depressieve periode wordt gekenmerkt door aanhoudende neerslachtigheid. Wat iemand vroeger opbeurde, raakt nu totaal niet meer. Alles lijkt eentonig en somber. De energie is ver zoek en maakt plaats voor gevoelens van hopeloosheid, extreme droefheid en een gebrek aan interesse en plezier in dingen.

  • manische of hypomane episoden: Wie een manische periode doormaakt, is voortdurend opgewonden, springt van de hak op de tak, lijkt onvermoeibaar en heeft extreem veel energie en zelfvertrouwen. Dat kan leiden tot de meest onwaarschijnlijke plannen en een overschatting van de eigen mogelijkheden. In combinatie met een verminderd beoordelingsvermogen kan deze overactiviteit ervoor zorgen dat iemand in risicovolle of zelfs gevaarlijke situaties terechtkomt.

Ook psychotische verschijnselen, zoals verwarde spraak en gedrag, paranoia en hallucinaties kunnen voorkomen tijdens extreme episodes van de ziekte.

Twee realiteiten, twee varianten

Bij mensen met een bipolaire stoornis is het leven verdeeld in twee realiteiten: euforie en depressie. Er bestaan verschillende varianten van bipolaire stoornissen, de twee voornaamste zijn:

  • type 1 waarbij periodes van euforie en depressie elkaar afwisselen

  • type 2 waarbij de euforische periodes korter en milder zijn en de depressieve periodes langer aanhouden

Bij sommige mensen wisselen de pieken en dalen zich in een hels tempo en zonder tussenpauzes af. Dat heet rapid cycling.

Intens leven tussen twee uitersten

Voor iemand die in deze twee uitersten leeft, lijkt het soms onmogelijk om de juiste balans voor een gezond leven te vinden. De stoornis kan prestaties op het vlak van studies, werk en gezin ondermijnen en ook de financiële en sociale impact kan groot zijn. Dat maakt het lastig om mee om te gaan.

  • Tijdens een manische periode is er sprake van zelfvertrouwen en vaak ook een zekere vorm van grootheidswaanzin. Hierdoor verliest de persoon een goed beeld van de werkelijkheid, met mogelijk grote gevolgen voor zichzelf en de omgeving. Het onbezonnen gedrag kan leiden tot conflicten en irritaties.

  • Tijdens een depressieve periode is iemand dagen- tot wekenlang somber en terneergeslagen. Het is dan erg belangrijk dat de omgeving houvast biedt.

Zelfkennis is voor mij de sleutel geweest. En geduld. In het begin had ik veel hulp en begeleiding nodig, nu is dat tot een minimum herleid.

Ward

Praten helpt

Ervaar je stemmingswisselingen die blijven aanhouden? Een eerste stap is dan praten. Het kan opluchten en helpt je om ook zelf de dingen op een rijtje te zetten.

Praat met iemand die je vertrouwt en bij wie je je gerust voelt. Liefst iemand uit je nabije omgeving, zoals een goede vriend(in) of een gezinslid.

Vind je dat moeilijk, probeer dan in gesprek te gaan met iemand die vertrouwd is met soortgelijke ervaringen. Dat kan bijvoorbeeld je huisarts zijn of iemand van de studentenvoorziening van je hogeschool of universiteit.

Wil je liever anoniem je verhaal kwijt? Dan kun je terecht bij Awel (102 of awel.be) of Tele-Onthaal (106 of teleonthaal.be). Denk je aan zelfdoding of heb je er vragen over, bel dan naar de Zelfmoordlijn (1813 of zelfmoord1813.be). Je kunt ook met hen chatten.

Vind hulp

Van een manisch-depressieve stoornis kan je niet genezen maar ze is wel goed te behandelen met medicatie en psychotherapie. Zonder behandeling worden de manische periodes frequenter, intenser en ze houden steeds langer aan.

Medicatie kan een grote hulp zijn om sterke stemmingswisselingen onder controle te krijgen. Psychotherapie werkt ondersteunend om signalen van een manisch-depressieve episode te herkennen. Zo kan je tijdig uitlokkende situaties vermijden. Je leert ook hoe je je stemmingen kan beïnvloeden en hoe je kan leven met de beperkingen en mogelijkheden van je aandoening.

Bezorgd om een vriend(in)?

Merk je dat een vriend(in) met stemmingswisselingen kampt en maak je je zorgen? Praat er dan over en deel je bezorgdheid. Probeer begripvol te zijn en zonder oordeel te luisteren.

Meer weten, lezen, horen?

Podcasts

Zelfhulp

  • Via emoods kan je het verloop van je stemming bijhouden.

TED Talks

Websites

  • Op Ups & Downs (de vereniging voor personen met een bipolaire stoornis of depressie en hun omgeving) kan je terecht voor informatie en steun.