Ik heb hard gevochten om te zijn waar ik nu ben.

Ward 

Wist je dit?

Eetstoornissen ontstaan vaak tijdens de adolescentie of jongvolwassenheid en komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Voor vrouwen ligt het geschatte gemiddelde op 8%, voor mannen op 2%. Zowat 8% van de Vlaamse studenten maakt melding van eetstoornissen. Daarbij komen anorexia nervosa, boulimia nervosa en de eetbuistoornis het vaakst voor. Een eetstoornis staat zelden op zichzelf. Meestal wachten studenten te lang om professionele hulp te zoeken, of ze zoeken al helemaal geen hulp.

Een gevoel van controle

Een eetstoornis is een hardnekkige psychische aandoening met diverse onderliggende oorzaken. Meestal gaat het om een samenloop van culturele, sociale, psychologische en biologische factoren.

Eetstoornissen ontstaan vaak tijdens of vlak na de adolescentie als een reactie op de vele veranderingen in deze levensfase die als stresserend worden ervaren. Maar ook de overgang naar het hoger onderwijs is een gevoelige periode voor het ontstaan ervan.

Mensen met eetstoornissen hebben vaak een negatief zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Ze zijn bang om afgewezen te worden en vertonen een neiging tot perfectionisme. Controle over het eetgedrag en gewicht wordt dan een manier om controle over het leven te bewaren.

Eetstoornissen in alle maten en vormen

Bij eetstoornissen staan verstoord eetgedrag en gewichtsproblemen centraal. Eetstoornissen kunnen verschillende vormen aannemen. De drie meest voorkomende vormen zijn:

  • Anorexia nervosa: Lichaamsgewicht en een verstoord lichaamsbeeld staan hierbij centraal. Mensen met anorexia nervosa zijn bang voor gewichtstoename en proberen dat dan ook te voorkomen. Bijvoorbeeld door dwangmatig te bewegen of laxeermiddelen te gebruiken. Ze voelen zich vaak te dik terwijl ze net heel mager zijn of zelfs kampen met ondergewicht.
  • Boulimia nervosa: Daarbij staan regelmatig voorkomende eetbuien en compensatiegedrag (bv. zelfopgewekt braken, laxeermiddelen gebruiken, excessief bewegen) centraal. Mensen met boulimia nervosa hebben net als mensen met anorexia nervosa een verstoord lichaamsbeeld maar hun gewicht is meestal normaal. Voor de buitenwereld is het dus moeilijker om boulimia nervosa op te merken.
  • Binge-eating: Daarbij staan regelmatige eetbuien centraal. Een belangrijk verschil met boulimia nervosa is het ontbreken van compensatiegedrag zoals braken. Mensen met deze vorm van eetstoornis vertonen vaker overgewicht.

Heel vaak evolueert een persoon met eetstoornis in de loop van de tijd van het ene naar een ander type eetstoornis.

Een zware impact

Een eetstoornis ontwikkelt zich geleidelijk. Naast eet- en gewichtsproblemen heeft ze vaak ook ernstige lichamelijke, psychische en sociale gevolgen. Door een fixatie op het lichaamsgewicht en een verkeerde lichaamsperceptie ziet iemand met een eetstoornis zichzelf zwaarder dan echt het geval is.

Een eetstoornis staat meestal niet op zichzelf. Zo gaat ze bij studenten vaak gepaard met angst- en stemmingsstoornissen of zelfverwondend gedrag.

Angst maar ook schaamte voor het gedrag zorgen ervoor dat heel wat jongeren hun eetstoornis geheimhouden. Bij anorexia omdat ze zelf het probleem ontkennen, bij boulimie omdat ze zich ervoor schamen. Met verhullende kledij proberen ze hun gewichtsprobleem te verbergen. Door zich sociaal terug te trekken, vergroot het gevoel alleen te staan. Vaak wachten ze (te) lang om hulp te vragen.

Vroegtijdige signalen herkennen

Het is belangrijk om signalen van eetstoornissen en gewichtsproblemen zo vroeg mogelijk te herkennen. Ze situeren zich op verschillende vlakken:

  • lichamelijk: verandering in gewicht (vermageren, gewichtstoename of schommeling), hoofdpijn, moeheid, lusteloosheid, onregelmatige of uitblijvende menstruatie, keelpijn, heesheid, zwelling van de speekselklieren, snel koud hebben (koude handen en voeten, blauwe vingers, lippen of wintertenen)
  • gedragsmatig: overdreven bezig zijn met eten (te veel, te weinig of selectief), extreem veel sporten en bewegen
  • psychosociaal: een negatief lichaamsbeeld, veel bezig zijn met gewicht en figuur, onvrede met of schaamte over het eigen lichaam, verhullende kleding, lage zelfwaardering, gebrek aan zelfvertrouwen, faalangst, perfectionisme en prestatiedrang, sociaal isolement

Praat erover

Ervaar je aanhoudende eet- en gewichtsproblemen? Probeer dan de stap te zetten naar gesprek. Het lucht op en helpt je de dingen op een rijtje te zetten.

Praat met iemand bij wie je je goed voelt en die je vertrouwt. Een goede vriend of vriendin, je ouders, zus of broer bijvoorbeeld.

Vind je het moeilijk om iemand uit je naaste omgeving aan te spreken, praat er dan over met iemand die vertrouwd is met vergelijkbare ervaringen. Dat kan een huisarts zijn of iemand van de studentenvoorziening van je hogeschool of universiteit.

Wil je liever anoniem je verhaal kwijt? Dan kun je terecht bij Awel (102 of awel.be) of Tele-Onthaal (106 oftele-onthaal.be). Heb je vragen over zelfdoding? Bel dan naar de Zelfmoordlijn (1813 of zelfmoord1813.be). Je kunt ook met hen chatten.

Ik was sterk genoeg om hulp te vragen.

Kim 

Vind hulp

Omdat eetstoornissen zo hardnekkig zijn, is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Steun van je huisarts, familie en vrienden is essentieel.

Een behandeling verloopt meestal in fasen. Eerst wordt gewerkt aan het herstel van een regelmatig eetpatroon en een gezond lichaamsgewicht. In een latere fase bouw je aan je zelfbeeld en ontwikkel je vaardigheden om anders om te gaan met moeilijkheden of lastige emoties. Daarbij onderzoek je je gedachten over eten, gewicht en lichaamsvormen en worden ze getoetst aan de realiteit. Je werkt ook aan je interpersoonlijke vaardigheden, dat helpt om het sociaal isolement te doorbreken. In sommige gevallen wordt therapie gecombineerd met medicatie. Zo kunnen antidepressiva eetbuien (bij boulimie) helpen tegengaan.

Naast individuele therapie bestaan er ook verschillende vormen van groepstherapie. Onderlinge herkenning en erkenning zijn daarbij een grote meerwaarde. Groepsleden kunnen elkaar onderling steunen en versterken zo het besef er niet alleen voor te staan.

Afgewogen en besloten: studenten & experten aan het woord

Dr. Laurence Claes is professor (KU Leuven, UAntwerpen) en specialist in onderzoek naar zelfverwondend gedrag, eetstoornissen en persoonlijkheid. Host Carola gaat met haar en met studente Julie in gesprek over gezond eten en eetstoornissen.

Bezorgd om iemand?

Vertoont een vriend(in) afwijkend eetgedrag en maak je je zorgen? Praat er dan over en deel je bezorgdheid. Blijf rolvast. Je bent geen professional en hoeft het probleem niet op te lossen. Probeer begripvol en zonder oordeel te luisteren.

Meer weten, lezen, horen?

Podcasts

Zelfhulp

Websites

  • Op Eetexpert.be bundelt het Vlaams kenniscentrum voor eet- en gewichtsproblemen​​​​​​ alle relevante info rond het thema.
  • Op Proud2Bme vind je blogs en interviews over eetproblemen, psychische problemen, gezondheid, gezond eten en zelfacceptatie. Via het forum en de chat kan je in contact komen met lotgenoten en steun krijgen van ervaringsdeskundigen en professionals.
  • Op Anbn.be vind je informatie over eetstoornissen op basis van ervaringsdeskundigheid. De vereniging biedt een informatie- en ontmoetingsplaats voor mensen met een eetstoornis en hun omgeving.

Boeken

  • Vanderlinden, J. (2005). Anorexia nervosa overwinnen in 10 stappen. Lannoo.
  • Vanderlinden, J. (2008). Boulimie en eetbuien overwinnen in 10 stappen. Lannoo.