Verschillende thema's

Het interne kompas bundelt jouw persoonlijke waarden, doelen en interesses die richting en betekenis verlenen aan je identiteitsontwikkeling.

• Waarden: "Wat vind ik belangrijk?" "Waar geloof ik in?"
• Doelen: "Waar wil ik naartoe?" "Wat wil ik bereiken?"
• Interesses: "Wat vind ik interessant?" "Wat boeit me?"

Vragen zoals "Wie ben ik?" en "Wat wil ik bereiken in het leven?" maken deel uit van een gezonde identiteitsontwikkeling.

In de puberteit gaan jongeren erg op zoek naar hun eigen waarden, doelen en interesses. Ook in de overstap naar het hoger onderwijs krijg je heel wat kansen om je eigen waarden, doelen en interesses te ontdekken.

Verschillende functies

Je interne kompas vervult drie functies.

Koers bepalen

Het interne kompas werkt als een leidraad om belangrijke identiteitskeuzes te maken. Op belangrijke sleutelmomenten helpt het kompas je om de keuze te maken die het best bij je past. Het gaat daarbij niet om goede of foute keuzes, maar om keuzes die meer of minder aanleunen bij wat jij echt belangrijk vindt.

Zeker wanneer er veel keuzemogelijkheden zijn, brengt het interne kompas innerlijke rust. Het kompas reikt je criteria aan om jezelf en anderen te evalueren. Zo kun je bewuste keuzes maken die echt bij je passen en kun je je eigen koers bepalen.

Op koers blijven

Je kompas zorgt er ook voor dat je in je dagelijkse activiteiten jouw koers kunt aanhouden. Het helpt je om dagelijkse keuzes en doelen op jouw identiteit af te stemmen. Het maakt het makkelijker om voortdurend zelf vrijwillige identiteitskeuzes te maken en levensdoelen te bepalen. Zo kun je trouw blijven aan je authentieke doelen, waarden en interesses.

Veerkrachtig reageren

Wanneer je onder druk staat en bijvoorbeeld met moeilijke situaties in contact komt, zorgt je interne kompas ervoor dat je niet wankel komt te staan, maar een handvat hebt om jezelf (snel) weer te oriënteren.

Het kompas helpt je om trouw te blijven aan jezelf wanneer je een periode van veranderingen meemaakt. Het biedt je bescherming tegen invloeden die je eigen ontwikkeling bedreigen, zoals studiedruk of sociale druk vanuit je gezin of vrienden.

Het kompas biedt je de kans om af te toetsen hoe je je positioneert en welke richting je uit wilt. Die veerkracht helpt je om stormen te trotseren.

Onderlinge verschillen

De mate waarin het intern kompas ontwikkeld is, kan sterk verschillen.

Heb je een stevig intern kompas, dan heb je een aantal waarden, doelen en interesses geïdentificeerd waar je helemaal achter staat. Hierdoor heb je een goed beeld van wie je bent, waar je voor staat en waar je naartoe wilt in het leven. Je kunt eigen keuzes maken en hebt het gevoel jezelf te kunnen zijn en jezelf te kunnen geven. Je kunt aangeven wat je belangrijk vindt en waar je voor wilt staan.

Door te investeren en stil te staan bij je eigen interne kompas, voed je bovendien ook je eigen psychologische basisbehoefte aan autonomie.

Heb je een minder ontwikkeld kompas, dan voel je twijfel en heb je vaker de neiging om belangrijke keuzes uit de weg te gaan. Of je blijft piekeren en nadenken over wat nu een gepaste keuze zou zijn omdat je bang bent om een ongepaste keuze te maken.

Het loont dan ook de moeite om te connecteren met jouw waarden, doelen en interesses.

Hoe zit het met motivatie?

Autonome motivatie ('goesting')

Wanneer je interne kompas goed ontwikkeld is en je dagelijkse beslissingen neemt die in lijn liggen met je interne kompas, dan ervaar je makkelijker autonome motivatie ('goesting'). Je handelt vanuit een innerlijke gedrevenheid en maakt keuzes die een meerwaarde bieden voor jezelf en je omgeving.

Je kunt jezelf trouw blijven, luisteren naar je hart en helder benoemen waarom je bewust wel of niet ingaat op een bepaalde keuze of waarom je op een bepaalde manier handelt.

Die assertieve houding om ook bewust niet in te gaan op bepaalde keuzes, helpt om minder externe en interne druk te ervaren.

Gecontroleerde motivatie (‘moet’-ivatie)

Wanneer er als het ware een stoflaagje over je interne kompas ligt, merk je dat je minder geconnecteerd bent met je interne kompas. Dat kan zich uiten in het ervaren van externe en/of interne druk voor bepaalde keuzes.

Je ervaart een gecontroleerde motivatie (‘moet'-ivatie). Dan voel je twijfel en merk je dat het soms moeilijker is om trouw aan jezelf keuzes te maken.

Het kan zijn dat je wat anderen vinden of volgens jou verwachten boven je eigen interne kompas plaatst. Daardoor raakt je kompas uit balans. Meestal merk je dat door een innerlijke tweestrijd. Aan de ene kant wil je goed doen voor anderen, maar aan de andere kant heb je zelf ook verlangens.

Praat erover

Voel je je niet goed in je vel? Blijf je worstelen met wie je bent of wat je wilt doen?

Praat dan met iemand bij wie je je goed voelt en die je vertrouwt. Liefst iemand die je kent, zoals een goede vriend of vriendin, je ouders, zus of broer.

Durf je het niet meteen kwijt aan iemand uit je omgeving? Praat er dan over met iemand die vertrouwd is met vergelijkbare verhalen, zoals je huisarts of iemand van je hogeschool of universiteit. Een gesprek met een studieadviseur en/of psycholoog kan nuttig zijn om je te ondersteunen bij het maken van belangrijke keuzes.

Deel je je verhaal liever anoniem? Dan kun je terecht bij Awel (102 of awel.be) of Tele-Onthaal (106 of teleonthaal.be). Bij vragen over zelfdoding of donkere gedachten kun je de Zelfmoordlijn (1813 of zelfmoord1813.be) bellen. Je kunt ook met hen chatten.

Sterker staan: studenten en expert aan het woord

Host Carola praat met student Mathias en met Maarten Vansteenkiste, professor in de ontwikkelingspsychologie (UGent). Thema is het ABC-fundament, de drie psychologische basisbehoeften voor mentaal welzijn.

Meer weten, lezen, horen?

Podcasts

• Niemand vertelde me ooit dat ik een eeuwige identiteitscrisis zou hebben

• Sterker worden op MoodSpace

Zelfhulp

• ABC-test op MoodSpace
• E-health programma LifeCraft op MoodSpace

TED Talks

• Vind je dat je er echt bijhoort in ons land?
• Hoe kun je zijn wie je echt bent?
• Vitamines voor groei - ontwikkeling voeden vanuit de zelf-determinatie theorie
• What is the Self Determination Theory

Websites

• Sidin.onderwijskiezer.be biedt onderwijsnet-overschrijdende en neutrale informatie over het ganse onderwijslandschap in Vlaanderen en Brussel.

• Columbus is een online platform dat je helpt bij het kiezen en begeleiden van je studiekeuze in het secundair onderwijs.

Boeken, fiches en artikels

• Samen met Impetus Academy ontwikkelden we het stappenplan voor groeigesprekken die het ABC van studenten kunnen voeden. Dit stappenplan kan zinvol zijn voor begeleidingsgesprekken, ook op stage.
• Vansteenkiste, M. & Soenens, B. (2015). Vitamines voor groei. Ontwikkeling voeden vanuit de zelf-determinatie theorie. Acco.
• Vandenkerckhove et al. (2016). Het noorden kwijt? Het intern kompas als houvast bij het studiekeuzeproces. Caleidoscoop, 28(4), 26-34.