Op mijn kot begon ik te vereenzamen. Ik ging niet meer naar de lessen en zat daar hele dagen, afgesloten van de buitenwereld. Door totale isolatie gekoppeld aan mijn depressie, is mijn psychose binnengeslopen.

Sylvie 

Wist je dit?

Het aantal mensen met een psychose wordt geschat op 16 à 20 op 100.000. Vooral jonge mensen tussen 14 en 30 jaar ervaren psychotische verschijnselen en/of krijgen een psychose. Een psychose treft evenveel mannen als vrouwen, bij mannen wel gemiddeld drie jaar eerder. Vrouwen ervaren vaker een combinatie van psychosesymptomen en stemmingsveranderingen, mannen hebben meer last van veranderingen in motivatie en denken.

Een andere realiteit

Wie een psychose doormaakt, kan vaak moeilijk een onderscheid maken tussen wat van buitenaf komt en wat zich afspeelt in de innerlijke beleving. De symptomen van een psychose zijn wanen en hallucinaties.

  • Wanen zijn sterke, vaak emotioneel geladen overtuigingen die botsen met die van mensen in de omgeving. Typische wanen zijn achtervolgingswaan, grootheidswaan en betrekkingswaan. Bij die laatste denk je dat bepaalde gebeurtenissen, zoals berichten op televisie of radio, speciaal voor jou bedoeld zijn.

  • Hallucinaties zijn zintuiglijke waarnemingen zonder externe prikkel. Iemand kan dingen horen, zien, voelen, proeven en ruiken die de omgeving niet waarneemt.
    Het horen van stemmen is de meest voorkomende hallucinatie. Dat kunnen een of meerdere stemmen zijn die positieve of negatieve commentaar, advies en soms opdrachten geven.

Iemand met psychosesymptomen heeft vaak ook klachten als depressie, manie of problemen met motivatie, planning en studie. Vaak is er sprake van verwardheid, zoals te snel, te langzaam of chaotisch denken. Mensen met een psychose kunnen zich ook vreemd bewegen (bv. rondrennen in kringetjes) of ze bewegen helemaal niet meer.

Een psychotisch spectrum

Symptomen zijn anders van persoon tot persoon. Maar ook per persoon kunnen ze verschillen van week tot week of zelfs van moment tot moment. Daarom spreekt men van een psychotisch spectrum.

Een psychose kan kortdurend en eenmalig zijn of regelmatig terugkeren. In beide gevallen kan het een erg schokkende en onrustwekkende ervaring zijn.

Als mensen langere tijd last hebben van psychoses, krijgen ze de diagnose langdurige psychose. Vroeger kreeg dit de naam schizofrenie. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, betekent dit niet dat je een gespleten persoonlijkheid hebt. Wel verlies je tijdens psychotische periodes in meer of mindere mate het contact met de werkelijkheid.

Psychosegevoeligheid

Niet iedereen is even gevoelig voor psychoses. De kwetsbaarheid neemt toe door heftige gebeurtenissen, bijvoorbeeld in je kindertijd. Ook erfelijke aanleg speelt een rol.
Daarnaast kunnen ook andere factoren een psychose triggeren, zoals:

  • stress
  • medische aandoeningen (bv. hersentumor of epilepsie)
  • psychische aandoeningen (bv. depressie of manie)
  • oververmoeidheid en uitputting

Het is een misvatting dat drugs een psychose kunnen veroorzaken. Het is wel zo dat mensen die al kwetsbaar zijn voor psychoses een groter risico lopen bij gebruik van sommige soorten drugs, zoals cannabis.

Zelfkennis is voor mij de sleutel geweest. En geduld. In het begin had ik veel hulp en begeleiding nodig, nu is dat tot een minimum herleid.

Ward 

Praat erover

Maak je je zorgen over psychosegevoeligheid? Praat er dan over. Dat kan opluchten en helpt je om ook zelf de dingen op een rijtje te zetten. Je kan ook samen de stap naar hulp zetten.

Praat met iemand die je vertrouwt en bij wie je je gerust voelt. Liefst iemand uit je naaste omgeving, zoals een goede vriend(in), je ouders, zus of broer.

Vind je dat te spannend, probeer dan in gesprek te gaan met iemand die vertrouwd is met gelijkaardige ervaringen. Bijvoorbeeld je huisarts of iemand van de studentenvoorziening van je hogeschool of universiteit.

Wil je liever anoniem je verhaal kwijt? Bij online eSpreekuur kan je terecht bij experten met vragen over psychosegevoeligheid, medicatie of andere bezorgdheden.
Je kan ook bellen naar Awel (102 of awel.be) of Tele-Onthaal (106 of tele-onthaal.be). Heb je gedachten aan of vragen over zelfdoding, contacteer dan de Zelfmoordlijn (1813 of zelfmoord1813.be). Je kunt ook met hen chatten.

Vind hulp

Dankzij een goede behandeling kunnen psychotische symptomen genezen. Het is dus belangrijk om professionele ondersteuning te zoeken. Psychotherapie helpt om sneller de eerste signalen van een psychose te zien en uitlokkende situaties te herkennen en te vermijden. Bepaalde medicijnen (antipsychotica) kunnen een hulp zijn om de symptomen van de psychose te dempen en onder controle te krijgen.

Ook gezonde leefgewoonten zijn erg belangrijk om een terugkeer van de psychose te vermijden. Een regelmatig leven en een goed waak- en slaapritme zijn belangrijk. Vermijd omgevingen met veel spanningen en zoek manieren om beter met stress om te gaan. Vermijd ook het gebruik van middelen die een psychose kunnen uitlokken.

Hier kan je terecht

Bezorgd om een vriend(in)?

Je merkt dat een vriend(in) psychotische symptomen vertoont en je maakt je zorgen? Praat erover en deel je bezorgdheid. Probeer begripvol te zijn en zonder oordeel te luisteren.

Tips om in gesprek te gaan

Meer weten, lezen, horen?

Podcasts

TED Talks en video’s

Websites