Ik schreeuwde vanbinnen, maar er kwam niets uit.

Anke

Wist je dit?

Zelfverwondend gedrag of automutilatie begint vaak rond de leeftijd van 14 jaar, maar ook het hoger onderwijs is een gevoelige periode voor het ontstaan ervan. Uit onderzoek blijkt dat 22% van de Vlaamse studenten zich ooit al eens bewust verwondde. Ongeveer 10% geeft aan dat dit nog het voorbije jaar gebeurde. Zelfverwonding komt even vaak voor bij meisjes als bij jongens. Meisjes snijden en krassen zichzelf vooral, terwijl jongens eerder hoofdbonken of zichzelf slaan.

Waarom jongeren zichzelf verwonden

Daar is niet één reden voor. Meestal doen jongeren het om met heftige gevoelens en gedachten om te gaan. Bij sommigen is het een manier om zichzelf te straffen of om aan de buitenwereld te tonen dat het echt niet goed met hen gaat.

Ook de oorzaken of gebeurtenissen die hen ertoe brengen, zijn voor iedereen anders. Het gedrag kan voortkomen uit allerlei situaties zoals gezinsproblemen, pesten, studiestress of een traumatische gebeurtenis. Jongeren die zichzelf verwonden, zijn vaak erg kritisch en perfectionistisch en ze hebben een negatieve kijk op zichzelf.

In tegenstelling tot wat mensen soms denken, willen jongeren die zichzelf verwonden hun leven niet beëindigen. De zelfverwonding is een uiting van psychische pijn, boosheid of verdriet. Door zichzelf te verwonden proberen ze net overeind te blijven.

Mythen en feiten over zelfverwonding

Een (tijdelijk) gevoel van controle

Op korte termijn

Zelfverwonding heeft een direct effect: wanneer het lichaam schade wordt toegebracht, schiet het in een overlevingsmechanisme en komt er een mix van stoffen vrij die de pijn overstemmen. Dit zorgt voor een tijdelijke vermindering van de moeilijke emoties.

Op dat moment verdringt de pijn van de verwonding de emotionele pijn en negatieve gedachten. Dat geeft een - heel tijdelijk - gevoel van rust en controle.

Op langere termijn

Op langere termijn leidt zelfverwonding tot frustraties en negatieve gevoelens zoals schuldgevoel, schaamte en zich afgewezen voelen. Er bestaat ook een risico op gewenning: om hetzelfde effect te hebben, is een steeds heftigere verwonding nodig.

Angst maar ook schaamte voor het gedrag en de littekens zorgen ervoor dat heel wat jongeren hun zelfverwondingsgedrag geheim houden en verbergen. Bij meer dan de helft van de studenten is niemand op de hoogte van de moeilijkheden. Het gevoel alleen te staan is dan erg groot.

Nieuwe mensen leren kennen en erover praten was een keerpunt in mijn leven.

Lisa

Een punt achter zelfverwonding

Stoppen met (of minderen van) zelfverwonding is een persoonlijke en vaak moeilijke beslissing. Het online zelfhulpprogramma STAR helpt je in 10 sessies grip te krijgen op zelfverwondend gedrag en op een positieve manier om te gaan met negatieve gevoelens.

Ontdek STAR

Praat erover

Heb je zorgen en doe je jezelf weleens pijn? Of denk je er vaak aan om het te doen? Ga dan in gesprek met iemand uit je naaste omgeving die je vertrouwt en bij wie je je goed voelt. Dat kan enorm opluchten en helpt je de dingen op een rijtje te zetten. Je kan ook samen de stap naar hulp zetten.

Durf je het niet meteen kwijt aan iemand uit je omgeving, probeer er dan over te praten met iemand die vertrouwd is met vergelijkbare verhalen. Dat kan bijvoorbeeld je huisarts zijn of iemand van je hogeschool of universiteit.

Deel je je verhaal liever anoniem? Dan kun je terecht bij Awel (102 of awel.be) of Tele-Onthaal (106 of tele-onthaal.be). Bij vragen over zelfdoding kun je de Zelfmoordlijn (1813 of zelfmoord1813.be) bellen. Je kunt ook met hen chatten.

Vind hulp

Voel je dat het je alleen niet lukt? Dan is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen. Zo kun je terecht bij hulpverleners die zich gespecialiseerd hebben in dit thema. Tijdens de begeleiding leer je stressbeheersingstechnieken en omgaan met negatieve gevoelens. Je zoekt alternatieve manieren om extreme emoties te uiten en je kijkt samen met de hulpverlener naar de reden voor je zelfverwonding. Zo kom je samen tot oplossingen.

Hier kun je terecht

Onderhuids: studenten en expert aan het woord

Host Carola gaat in gesprek met studente Shana en met professor Imke Baetens (VUB) over zelfverwondend gedrag. Professor Baetens is specialist op dit domein, met een focus op kinderen en jongeren.

Bezorgd om een vriend(in)?

Merk je dat een vriend(in) zich krast of op een andere manier verwondt? Dan weet je misschien niet goed wat te zeggen of te doen. Misschien kun je ook moeilijk inschatten of en wanneer je best externe of professionele hulp zoekt. Toch is het belangrijk om er samen over in gesprek te gaan.

Tips om in gesprek in te gaan

Meer weten, lezen, horen?

Podcasts

Zelfhulp

Websites

  • Op zelfverwonding.be verzamelt professor Imke Baetens alle relevante info rond het thema. Je vindt er ook een lijst van therapeuten die getraind zijn in een kortdurende behandeling van zelfverwonding.
  • Op ICSES (International Consortium of Self-Injury in Educational Settings) vind je info en wetenschappelijk onderzoek rond zelfverwonding.